Wetsvoorstel van PvdD vermindert dierenleed bij slacht
De partij wil de pijnlijkste vormen van pluimvee- en varkensslacht, en de slacht van alle (hoog)zwangere dieren, verbieden.
De Partij voor de Dieren dient een omvangrijk wetsvoorstel in om dierenleed bij slacht te verminderen. In het oog springt een totaalverbod op onbedwelmde, dus ook rituele, slacht. In Nederland is dit nog toestaan op voorwaarde dat dieren binnen 40 seconden na het aanbrengen van een halssnede hun bewustzijn verliezen. Bijvoorbeeld België heeft álle onverdoofde slacht, dus ook volgens religieuze voorschriften, verboden.
In deze nieuwsbrief ga ik in op drie andere delen van het wetsvoorstel: een verbod op CO₂-bedwelming van varkens, een verbod op het gebruik van elektrocutiebaden bij eenden en kippen, en een verbod op de slacht van (hoog)zwangere dieren.
CO₂-bedwelming van varkens
De meeste slachthuizen in Nederland maken gebruik van koolstofdioxide om varkens te bedwelmen. Vorig jaar ging het om ruim 10,5 miljoen dieren. Dat is volgens Varkens in Nood, één van de 16 organisaties in de Dierencoalitie, ‘een ware marteling voor de varkens.’
Het gas is bijzonder pijnlijk om in te ademen. Bovendien geeft het de varkens het gevoel dat ze langzaam stikken. Pas na een halve minuut van gillen en wanhopige pogingen tot ontsnappen raken de varkens buiten bewustzijn.
Het alternatief is elektrische bedwelming. Dat werkt meteen en is vrijwel pijnloos — maar vergt wel aanpassingen. Varkens handmatig individueel bedwelmen is voor grote slachthuizen te kostbaar. Eyes on Animals, ook lid van de Dierencoalitie, heeft vier jaar geleden met een grote varkensslachter samengewerkt aan een totale herinrichting van hun slachtlijn, waarbij angst en stress onder de varkens tussen binnenkomst in het slachthuis en het moment waarop ze automatisch worden bedwelmd zoveel mogelijk wordt beperkt. Je kunt op YouTube bekijken hoe dit werkt.
In 2015 nam de Tweede Kamer een motie van de PvdD aan, die de regering vroeg om CO₂-bedwelming in slachthuizen uit te faseren. Linkse partijen, ChristenUnie, D66 en PVV stemden voor. In 2022 steunde dezelfde meerderheid een motie van Sandra Beckerman (SP), die vraagt om geen toestemming te verlenen aan het uitbreiden van CO₂-bedwelming in slachterijen. In 2024 was de samenstelling van de Tweede Kamer weliswaar veranderd, maar dezelfde combinatie van partijen had nog steeds een meerderheid en steunde een motie van Dion Graus (PVV), die klip en klaar oproept om ‘dieronvriendelijke CO₂-bedwelming uit te faseren.’
Opeenvolgende ministers en staatssecretarissen hebben het standpunt ingenomen dat de Europese slachtverordening uit 2009 geen Nederlands verbod op CO₂-bedwelming toelaat. Dat is echter een nauwe lezing van wat Europees is afgenomen, namelijk:
De aanbevelingen om het gebruik van koolstofdioxide voor varkens en het gebruik van waterbadbedwelmers voor pluimvee geleidelijk uit te bannen zijn niet in deze verordening opgenomen, omdat uit de effectbeoordeling is gebleken dat die uitbanning op dit moment in de Europese Unie economisch nog niet haalbaar is.
Toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam (PvdA) interpreteerde de afspraak in 2015 nog ruimer dan zijn opvolgers:
Indien een lidstaat een toegestane methode wil verbieden, moet daartoe wetenschappelijke bewezen worden dat er een alternatief is dat een uitgebreidere bescherming van dieren biedt bij het doden.
Wetenschappelijk bewijs is er inmiddels. Sterker, het alternatief wordt al in de praktijk toegepast, waarmee ook duidelijk is geworden dat elektrische bedwelming ‘economisch haalbaar’ is. Volgens de lezing van Van Dam zou een verbod inmiddels dus haalbaar moeten zijn.
Elektrocutiebaden voor pluimvee
Vorig jaar werden ruim 62,7 miljoen vleeskuikens, 4,6 miljoen eenden en bijna 4.000 kalkoenen geslacht in slachthuizen die permanent gebruik maken van een elektrisch waterbad. De dieren worden ondersteboven met hun poten aan haken opgehangen en vervolgens met hun hoofd door een bad gehaald dat onder stroom staat.
Te vaak komt het voor dat dieren hierbij niet het bewustzijn verliezen en ernstig pijn lijden, doordat ze verdrinken in het gloeiendhete water of bij volle bewustzijn worden geslacht.
In 2009 liet toenmalig minister van Landbouw Gerda Verburg (CDA) de Tweede Kamer weten dat het ‘zeer aannemelijk is dat onder de huidige praktijkomstandigheden een aanzienlijk deel van de dieren niet voldoende wordt bedwelmd in het elektrisch waterbad.’ Volgens haar ging de slachtsector ‘alle zeilen bijzetten’ om over te gaan op alternatieve dodingsmethoden:
De sector heeft de verwachting uitgesproken dat met ruim een jaar een alternatieve methode praktijkrijp zal zijn.
Twee jaar later hield staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Henk Bleker (CDA) de Eerste Kamer wederom voor dat een alternatieve dodingsmethode voor vleeskuikens ‘bijna praktijkrijp‘ was.
Het aantal slachthuizen dat gebruik maakt van elektrocutiebaden is sindsdien weliswaar afgenomen, maar nog steeds komen één op de vijf kippen, eenden en kalkoenen in Nederland op deze manier aan hun einde. De demissionaire minister van Landbouw, Femke Wiersma (BBB), vindt dat prima:
Ik vind dat bedrijven zich moeten houden aan de voorschriften van de EU-verordening, en de bedwelmingsmethoden mogen hanteren die daarin worden beschreven.
In 2013 steunde de Tweede Kamer een motie van Marianne Thieme (PvdD) om een einde te maken aan het levend aanhangen van gevogelte voor de slacht. Drie kabinetten en 12 jaar later is daar nog steeds geen wetsvoorstel voor naar de Kamer gekomen. Dus neemt de PvdD nu zelf het initiatief.
Slacht van (hoog)zwangere dieren
Koeien zijn net als mensen negen maanden zwanger. Volgens de Europese regels mogen ze vanaf acht maanden zwangerschap niet meer worden getransporteerd en geslacht. RTL Nieuws ontdekte in 2018 dat in vijf jaar tijd gemiddeld toch 180 koeien per jaar met een bijna voldragen kalf waren geslacht. De NVWA beloofde strenger te gaan handhaven. Een jaar later werden 226 hoogzwangere koeien geslacht.
Dier&Recht pleit sinds 2018 voor een slachtverbod vanaf het derde trimester. In de laatste drie maanden van de dracht is het zenuwstelsel van de kalf namelijk al zo ver ontwikkeld dat het ongeboren dier pijn kan voelen. De stichting bood een petitie aan met 30.000 handtekeningen aan de toenmalige minister van Landbouw, Carola Schouten (CU).
Schouten bereidde in 2019 een wetswijziging voor om transport en slacht van drachtige varkens na 77 dagen, en van runderen na 185 dagen, te verbieden. Vijf jaar later staat deze wetswijziging nog doodleuk als ‘nader in te plannen’ op de agenda van het ministerie van Landbouw. De Tweede Kamer krijgt maar geen kans om hierover in debat te gaan, omdat het ministerie jaar op jaar uitstelt.
Intussen gaat het dierenleed door. Wakker Dier vroeg de recente cijfers op bij de NVWA. In 2023 voerden zij 79 vervoersinspecties op hoogdrachtige dieren uit. In 50 gevallen constateerden zij een overtreding. Toch bleef het in 16 gevallen bij een mondelinge ‘mededeling’ of waarschuwing. Waarom geen boete?
Wakker Dier schreef een brandbrief aan minister Wiersma. Zij laat weten zich te ‘beraden‘ op vervolgstappen.
De PvdD wil een forse stap vooruit zetten. Met hun wetsvoorstel wordt het verboden om dieren na 40 procent van de zwangerschap te transporteren, en dus te slachten.