Nog meer verdachten vrijuit dankzij nieuwe drugswet

Het Openbaar Ministerie kan niet álles doen. Drugsbestrijding krijgt prioriteit. Verkrachters gaan vrijuit.

Ik heb er vaker over geschreven (zie De Nieuwe Vrije Eeuw, Sargasso): de obsessie met drugsbestrijding leidt ertoe dat andere misdadigers vrijuit gaan.

20 tot 30 procent van de politiebegroting gaat volgens adviesbureau Andersson Elffers Felix op aan drugszaken. En dat is een voorzichtige inschatting. Volgens Andy Kraag, hoofd van de Landelijke Recherche, werkt driekwart van de rechercheurs aan drugsbestrijding. Terwijl drugsmisdaden maar 1,5 procent van het totaal uitmaken.

Tegelijkertijd doet volgens het Centrum voor Seksueel Geweld hoogstens één op de tien slachtoffers van aanranding of verkrachting aangifte. Daarvan wordt in de helft van de gevallen een verdachte opgespoord, waarvan weer één op de drie binnen een half jaar voor de rechter verschijnt.

Er liggen 808 zedenzaken bij de politie op de plank liggen, omdat er onvoldoende recherchecapaciteit is. De Nationale Politie roept slachtoffers op om twee keer na te denken voor ze aangifte doen. Anders ‘verstoppen’ ze de strafketen. (Voor de helderheid: die oproep deed de politie in het algemeen, niet specifiek aan slachtoffers van seksueel geweld.)

Bij het OM liggen de verhoudingen zo mogelijk nog schever, schrijf ik voor Normaal Over Drugs, een initiatief om de publieke discussie over drugs te normaliseren. Vanwege personeelstekorten werden in Gelderland 1.500 rechtszaken geschrapt. In Den Haag volgde 52 zaken, in Haarlem nog eens 82. Verdachten van belediging, bedreiging, kleine diefstal en ‘eenvoudige’ mishandeling gingen vrijuit.

Het OM geeft de politiek de schuld, die jaren op justitie heeft bezuinigd. Behalve op drugs. Voor drugsbestrijding wordt juist jaar op jaar meer geld vrijgemaakt. Na de moord op advocaat Derk Wiersum in 2019 kwam er 150 miljoen euro bij om ondermijnende drugscriminaliteit te bestrijden. Het kabinet-Rutte III verhoogde het budget voor de strijd tegen drugsmisdaad met 434 miljoen euro per jaar, Rutte IV met nog eens 100 miljoen euro per jaar.

Drugsbestrijding heeft topprioriteit, en dat zien we in de cijfers. 9 procent van de zaken die het OM van de politie krijgt aangereikt, heeft met drugs te maken. Daar besteedt het OM vervolgens twee tot vier keer zoveel aandacht aan: 20 tot 35 procent van haar begroting, tussen de 120 en 180 miljoen euro per jaar.

Voor het nieuwste drugsverbod, op groepen stoffen waar zogenoemde designers drugs van worden gemaakt, is weer 3 miljoen extra gereserveerd.

Dat scheve budget zet zich om in scheve resultaten. Zo heeft het OM als doel om 80 procent van de zedenzaken binnen een half jaar voor de rechter te brengen. Dat lukt dus maar in een derde van de gevallen. In drugszaken is dat de helft. Negen van de tien verdachten in drugszaken wordt veroordeeld. Inmiddels is één op de vijf gevangenen drugscrimineel. En de meeste verkrachters gaan vrijuit.