Gratis kinderopvang, kan dat niet makkelijker?

Voeg de gemiddelde kosten van kinderopvang gewoon toe aan de kinderbijslag.

Werkende ouders krijgen dit jaar meer kinderopvangtoeslag. Door personeelstekorten nemen de kosten van de opvang toe. Daarom komt er zo’n 100 miljoen euro extra om het maximumtarief waarover ouders toeslag krijgen met de inflatie mee te laten stijgen.

Tegelijkertijd zet het kabinet in op hervormingen die de personeelstekorten verergeren. En die niet eens de doelstellingen – meer vrouwen aan het werk, minder kansenongelijkheid – halen.

Om de hoogte van de kinderopvangtoeslag vast te stellen hanteert de overheid maximum uurtarieven voor dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. Daarvan krijgen ouders tussen de 33 en 96 procent vergoed, afhankelijk van hun inkomen. Daar zijn weer zeventig inkomensschalen voor. Als ouders meer gaan verdienen, komen ze in een hogere schaal en raken ze toeslag kwijt. Dat moedigt niet aan om meer te gaan werken. Als ouders toch een salarisverhoging of betere baan accepteren, maar hun inkomensstijging niet op tijd doorgeven, werden ze in het verleden al gauw aangemerkt als ‘fraudeur’.

Iedereen wil van dit systeem af, maar wat het kabinet heeft bedacht, maakt het er niet makkelijker op.

95 procent vergoed

De maximumtarieven blijven, maar de inkomensschalen verdwijnen. Voortaan zouden alle ouders 95 procent van de tarieven vergoed krijgen.

Nu ontvangen ouders de toeslag en betalen zij de opvang. Het kabinet wil dagverblijven en gastouders direct uitkeren. Daarmee wordt herhaling van de toeslagenaffaire voorkomen, maar ouders verliezen wel zicht op de kosten. De sector verwacht dan ook een forse toename in de vraag naar kinderopvang terwijl er al te weinig personeel is. Gevolg: minder medewerkers per kind, kortere openingstijden en waarschijnlijk wachtlijsten.

De meeste Nederlandse vrouwen werken deeltijd. Een van de doelstellingen van de hervorming is moeders meer te laten werken. In Duitsland is dat niet gelukt. Deelstaten die kinderopvang (bijna) gratis maakten, zagen dat ouders hun kinderen vaker naar de opvang brachten maar niet meer gingen werken. Zij lieten hun kinderen minder vaak bij oma en opa.

Ouders in de bijstand

Een tweede doelstelling is het tegengaan van kansenongelijkheid. Betaalbare opvang moet voorkomen dat kinderen met grote niveauverschillen aan de basisschool beginnen. Het risico is dat de regering het tegenovergestelde bereikt. De meeste opvangcentra worden juist slechter, want ze komen personeel tekort. Rijke ouders in Amsterdam-Zuid vinden wel goede opvang voor hun kinderen, maar buiten de binnenring? Ik vrees dat de ongelijkheid toeneemt.

Het kan simpeler, schrijf ik in Het Parool: voeg de gemiddelde kosten van kinderopvang toe aan de kinderbijslag. Dat kost nauwelijks meer dan het kabinetsplan — ambtenaren schatten dat het sowieso twee keer zo duur wordt — maar dat geeft ouders wel de vrijheid om het geld ook anders te besteden.

Bijkomend voordeel is dat ouders in de bijstand, die niet in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag omdat ze niet werken, een extraatje krijgen. Geld dat ze kunnen gebruiken om hun kinderen ook naar de opvang te sturen, zodat ze zelf tijd krijgen voor vrijwilligerswerk of om een bedrijfje te starten. Of waarmee ze ook eens kunnen meebetalen aan een schoolreisje.