Glas van het VVD-verkiezingsprogramma is voor Liberaal Groen halfvol
We verloren acht belangrijke stemmingen, maar de meeste amendementen van het netwerk zijn wel overgenomen.
Zaterdag stelde de 161e Algemene Vergadering van de VVD in Den Bosch het partijprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober vast. 57 amendementen van Liberaal Groen zijn uiteindelijk in het verkiezingsprogramma verwerkt, waarvan zes in compromisvorm. We verloren acht amendementen op het congres.
80 procent van de leden stemden bijvoorbeeld tegen een gezamenlijk voorstel van Liberaal Groen en het thematisch netwerk LNV om energiebesparing en groen gas lonender te maken in de energiebelasting. Bedrijven die energie besparen, komen in de huidige, degressieve energiebelasting in een lagere schijf met een hoger tarief. Het demissionaire kabinet wil groen gas — dat wordt gemaakt door groente-, fruit- en tuinafval of mest te vergisten — stimuleren met een bijmengverplichting voor grote verbruikers. In een webinar van Liberaal Groen en LNV in april leerden we dat dit voor de glastuinbouw, dat door het kabinet ook onder ETS2 wordt gevoegd, een dubbele lastenverzwaring betekent. Daarom zouden wij de energiebelasting koppelen aan fossiele uitstoot.
In de meest vergaande vorm zou dit de opslag duurzame energie- en klimaattransitie, die in de energiebelasting zit, en ook de CO₂-heffing, die ernaast bestaat, overbodig maken, en dus een versimpeling van het belastingstelsel opleveren. Om dat budgetneutraal te doen, moet wel de belasting voor grote fossiele verbruikers omhoog. En dat wilde de programmacommissie niet.
62 procent van de leden stemden verder tegen een amendement van Liberaal Groen om vast te houden aan een grondgebonden melkveehouderij in 2032. Dat jaartal heeft Nederland in het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn met de Europese Commissie afgesproken. Volgens de programmacommissie is 2032 wellicht niet langer haalbaar, omdat er tijd ‘verloren’ is gegaan. Wij denken niet dat de Europese Commissie dat veel interesseert. Wij vrezen dat melkveehouders die de afgelopen jaren grond hebben bijgekocht, of juist meer agrarisch natuurbeheer zijn gaan doen om te kunnen extensiveren, zullen worden benadeeld ten gunste van de achterblijvers als 2032 wordt losgelaten.
Onnodige aanpassing van de Klimaatwet
Slechts 26 procent van de leden deelde onze opvatting dat de Klimaatwet uit 2019 geen beknelling vormt voor het bedrijfsleven, maar juist de voorwaarden biedt voor duurzame economische groei. Het VVD-verkiezingsprogramma stelt voor om ‘betaalbaarheid’ en ‘energie-onafhankelijkheid’ aan de Klimaatwet toe te voegen. Dat slaat volgens ons de plan mis.
De Klimaatwet bestaat uit drie delen:
Reductiedoelstellingen voor broeikasgassen in 2030 en 2050. Daar houdt de VVD aan vast. Sterker: een ander — wel overgenomen — amendement van Liberaal Groen voegt 90 procent emissiereductie in 2040 ten opzichte van 1990 aan het verkiezingsprogramma toe.
De minister maakt iedere tien jaar een ‘Klimaatplan’ om de reductiedoelen te halen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving voert ieder jaar een klimaat- en energieverkenning uit om de voortgang te monitoren.
In het Klimaatplan heeft de minister alle ruimte om betaalbaarheid en energie-onafhankelijkheid een plek te geven. Dat is precies wat onze eigen minister, Sophie Hermans, in haar Klimaatplan 2025-2035 heeft gedaan. Deze pijlers aan de Klimaatwet toevoegen is in het beste geval overbodig.
Niet alle amendementen waren kansrijk
Liberaal Groen had 74 amendementen op het conceptprogramma ingediend. Of eigenlijk 73, want één amendement kwam door een technische fout van onze kant te vervallen.
Iets minder dan de helft van deze amendementen waren in reactie op paragrafen in het conceptprogramma waar leden van Liberaal Groen zich slecht in konden vinden. Zoals het voorstel om de Klimaatwet te herschrijven, maar ook over het verlagen van de brandstofaccijns, het uitbreiden van Schiphol en het afzwakken van het ‘water en bodem sturend’-principe in de ruimte ordening naar ‘rekening houden met’ water en klimaatverandering bij de aanleg van nieuwe infrastructuur en de bouw van woningen.
Tijdens de digitale, inhoudelijke besprekingen van alle 737 amendementen van lokale, regionale en thematische netwerken in de avonden van 1, 2 en 3 september werd duidelijk dat vooral deze amendementen niet kansrijk waren. Over zes amendementen wisten we met de programmacommissie een compromis te bereiken. We trokken acht amendementen in. Nog acht amendementen zetten we wel door naar het congres, waar ze dus geen meerderheid kregen.
Voor onze eigen ideeën was meer steun
De andere helft van de amendementen van Liberaal Groen kwam voort uit onze eigen inbreng op het verkiezingsprogramma. Daarvan zijn de meeste wel overgenomen.
Zo is ons Team Energie benieuwd naar goedkopere en efficiëntere elektrolyse en alternatieve waterstofdragers, zoals ammoniak en methanol. En zien we kansen voor een valmeer om als batterij te dienen voor overtollige stroom die op dagen dat het hard waait op zee wordt opgewekt. Het definitieve verkiezingsprogramma stelt voor om deze innovaties te bestuderen.
Ons Team Nieuwe Economie deed een reeks voorstellen om het streefdoel van een 100 procent circulaire economie in 2050 dichterbij te brengen. Zoals afval voorkomen met duurzame productspecificaties, biobased bouwen en circulair slopen, het weren van wegwerpartikelen, en de btw op tweedehands consumentenproducten en reparaties verlagen of afschaffen. Dat laatste heeft natuurlijk budgettaire gevolgen en vond de programmacommissie te ver gaan, maar de VVD is nu wel bereid om het te ‘onderzoeken’.
Team Voedsel was blij met de tekst in het conceptprogramma over versnelde toelating van groene gewasbeschermingsmiddelen in de EU, maar voegde hier graag aan toe: biologische en laag-risico gewasbeschermingsstoffen. Een nogal dreigende tekst over voedselzekerheid wordt dankzij een amendement van Liberaal Groen vervangen met een positieve tekst over de land- en tuinbouw van de toekomst. We gaan fabrikanten en supermarkten houden aan gemaakte afspraken over het gezonder maken van voedsel en het meer promoten van gezonde producten. Overheidsinstanties mogen in hun inkoop voorkeur geven aan de meest dier- en milieuvriendelijke keuzes, zoals gecertificeerd door een erkend keurmerk. En gemeenten krijgen de bevoegdheid om gezondheid mee te wegen in hun vergunningverlening. Om voedselverspilling tegen te gaan, wenden we vooruitstrevende biotechnologieën aan. Een voorstel om voedselverspilling te beprijzen, haalde het echter niet.
Op aandringen van ons Team Water wordt het vernatten van veenweidegebieden toegevoegd aan het programma. Hiermee wordt veenoxidatie, en de uitstoot van broeikasgassen, voorkomen. En ook een amendement van de Ir. Lelykring, dat via Liberaal Groen was ingediend, over het Hoogwaterbeschermingsprogramma wordt in het programma overgenomen.
De volledige lijst van amendementen, met uitslagen van de stemmingen op zaterdag, is te vinden op de website van Liberaal Groen.